Mặc Lâm, biên tập viên RFA - Chuyện bất ngờ vừa xảy ra tại nghị trường Quốc hội sáng 14 tháng 11 khi Đại biểu Dương Trung Quốc đưa ra hai câu hỏi quan trọng mà rất nhiều người đang mong đợi.
Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng trong phiên chất vấn tại nghị trường Quốc hội hôm 14/11/2012
Bất ngờ
Trong phiên chất vấn Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng vừa qua,
mặc dù Quốc hội chỉ nhận được duy nhất một câu hỏi đăng ký trước nhưng
rất bất ngờ, đại biểu Dương Trung Quốc đã dấy lên làn sóng tại nghị
trường bằng hai câu hỏi rất nóng. Chương trình trực tiếp của VTV1 cho
thấy hình ảnh cuộc chất vấn ngoài dự kiến này. Trước tiên ông Dương
Trung Quốc nhắc lại những lời xin lỗi của Thủ tướng trước Quốc hội mà
vị đại biểu này cho rằng người dân không đồng tình:
Trước kỳ họp toàn dân đều được chứng kiến các nhà
lãnh đạo cao nhất của Đảng trong đó có Thủ tướng đã có lời xin lỗi xin
Trung ương Đảng kỷ luật còn tại Quốc hội Thủ tướng chỉ xin lỗi về trách
nhiệm chính trị liên quan đến một số tập đoàn nhà nước mà thôi khiến
người dân đặt câu hỏi dường như Thủ tướng xem nhẹ trách nhiệm trước dân
hơn trước Đảng.
Và đi vào câu hỏi, đại biểu Dương Trung Quốc đưa ra hai vấn đề mà ông cho là người dân đang cần biết:
Kính thưa Thủ tướng tóm lại xin có hai câu hỏi. Một:
Thủ tướng nghĩ gì về ý kiến cho rằng mình đã nặng trách nhiệm với Đảng
mà nhẹ trách nhiệm với dân? Thứ hai: Thủ tướng có tán thành sự khởi đầu
cho một sự tiến bộ của chính phủ hướng tới một văn hóa từ chức để từng
bước đoạn tuyệt với những lời xin lỗi hay không, xin cám ơn Thủ tướng.
Hãng tin AFP nhận xét Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khi trả
lời câu hỏi của đại biểu Dương Trung Quốc, với khuôn mặt đầy tự tin
trước tiên ông Dũng nói về quá trình mà ông đuợc Đảng chọn vào cương vị
Thủ tướng:
Đối với tôi thì hôm nay còn ba ngày nữa là tròn 51
năm tôi theo Đảng hoạt động cách mạng. Chịu sự lãnh đạo quản lý trực
tiếp của Đảng. Trong 51 năm qua tôi không xin với Đảng cho tôi làm, cho
tôi đảm nhiệm một chức vụ này hay một chức vụ khác và mặt khác thì tôi
cũng không từ chối, không thối thoát bất cứ nhiệm vụ gì mà Đảng, nhà
nước giao phó cho tôi.
Trong tinh thần phục vụ những gì mà Đảng yêu cầu như
vậy, Thủ tướng Dũng khẳng định ông sẽ chỉ làm những gì mà Đảng quyết
định, và vì vậy ông gián tiếp trả lời với đại biểu Dương Trung Quốc đại
diện cho cử tri rằng ông sẽ không từ chức như ông Dương Trung Quốc rào
đón:
Đảng ta cũng là Đảng cầm quyền, Đảng lãnh đạo nhà
nước và toàn xã hội. Đảng đã quyết định phân công tôi ứng cử làm nhiệm
vụ Thủ tướng chính phủ, tiếp tục làm nhiệm vụ Thủ tướng chính phủ do
trung ương phân công và Quốc hội đã bỏ phiếu bầu tôi làm nhiệm vụ Thủ
tướng chính phủ. Tôi sẵn sàng chấp nhận, sẵn sàng chấp hành nghiêm túc
mọi quyết định của Đảng, của Ban chấp hành Trung ương Đảng, của Quốc
hội, cơ quan quyền lực cao nhất đối với tôi.
Thủ tướng trả lời đúng, vậy ai sai?
Phản ứng của người xem truyền hình buổi chất vấn này thật khác nhau, người đồng tình với người đặt câu hỏi cho rằng Thủ tướng đang cố vòng vo tránh né câu trả lời. Tuy nhiên những Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam đã có sẵn câu trả lời không khác gì của Thủ tướng. Một trong những ý kiến này là của ông Mai Thái Lĩnh, nguyên Phó chủ tịch Hội đồng Nhân Dân thành phố Đà Lạt giải thích tại sao câu trả lời của Thủ tướng là chính xác đối với thể chế hiện nay:
Tất cả những chức vụ này nó đã được quyết định từ
khi đại hội Đảng. Đại hội Đảng bầu xong, ban Chấp hành Trung ương cử ra
Bộ Chính trị và Bộ Chính trị cử ra những người đó còn Quốc hội chỉ làm
một công việc là hợp thức hóa những gì Đảng đã sắp đặt. Hai nữa Quốc
hội không do dân cử ra mà do Đảng sắp xếp trước rồi bắt người dân theo
hình thức nào đó bầu lên cho nên Quốc hội này cũng là Quốc hội của Đảng.
Vì lý do đó mà người dân không có một tác động gì
vào bộ máy lãnh đạo và bộ máy lãnh đạo cũng không chịu bất cứ trách
nhiệm gì với người dân. Đó chính là vấn đề căn bản của thể chế Cộng sản
và quyết định người nào làm chức gì do Bộ Chính trị chứ không do dân
tác động được.
Trong 51 năm qua tôi không xin với Đảng cho tôi làm, cho tôi đảm nhiệm một chức vụ này hay một chức vụ khác và mặt khác thì tôi cũng không từ chối, không thối thoát bất cứ nhiệm vụ gì mà Đảng, nhà nước giao phó cho tôi. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng
Giáo sư Tương Lai, nguyên Viện trưởng Viện Khoa Học Xã
hội Việt Nam phân tích thêm về cơ chế đã giao cho Tổng Bí Thư hầu như
toàn bộ quyền hành trong mọi guồng máy của đất nước, từ đó để thấy rằng
vị trí của Thủ tướng cũng không hơn gì một công chức, mọi quyết định
không từ Quốc hội mà từ Đảng Cộng sản và vì vậy ông Thủ tướng không từ
chức như người dân chờ đợi là điều bình thường:
Có một sự thật như thế này ông Tổng Bí thư có quyền
to nhất thì không phải do dân bầu nhưng ông ấy quyết định tất cả. Ví dụ
như thế này, Quốc hội chưa thông qua luật đất đai nhưng ông ấy tuyên bố
thẳng thừng rằng đất đai vẫn là sở hữu toàn dân, đó là bất di bất dịch.
Như vậy thì chuyện thảo luận luật đất đai của Quốc hội trở nên vô nghĩa
bởi vì ông ấy đã tuyên bố trước.
Như thế có nghĩa là vấn đề sắp xếp như ông Thủ tướng
phát biểu là hoàn toàn đúng, Đảng đặt đâu ông ấy ngồi đấy. Nếu Đảng phế
truất ông ấy không làm thủ tướng nữa thì ông ấy cũng chấp nhận. Còn
Đảng vẫn đặt ông ấy làm Thủ tướng thì ông ấy vẫn ngồi.
Cơ chế Đảng chỉ đạo cả ba nhánh Lập Pháp, Tư pháp và
Hành pháp không phải người dân nào cũng biết. Sự tuyên truyền về vai
trò cao nhất nước của Quốc hội đã ăn sâu vào tâm trí ngưới dân nên mỗi
lần Quốc hội họp chất vấn là một lần niềm tin sẽ có sự thay đổi thay
đổi khiến mọi người phấn chấn.
Ông Dương Trung Quốc là một trong số rất ít là đại biểu
ngoài Đảng, tuy nhiên ông không hề mơ hồ về vai trò của Quốc hội đối
với Đảng cầm quyền. Vì vậy câu hỏi ông đặt ra có thể nhằm mục đích
khác: gợi ý cho người ngoài Đảng hiểu rõ quy trình hoạt động của Đảng
Cộng sản Việt Nam trong vai trò lãnh đạo và sắp xếp nhân sự ở các vị
trí cao nhất nước để từ đó người dân cảm nhận rõ hơn về những hy vọng
của mình.
Quốc hội thiếu quyền lực
Ông Mai Thái Lĩnh thực tế hơn khi cho rằng Quốc hội
phải thực sự do dân bầu lên thì đất nước mới có cơ hội thực hiện quyền
dân chủ thực sự, mà một trong các quyền ấy là bãi nhiệm Thủ tướng:
Muốn làm được cái điều chính phủ chịu trách nhiệm
trước dân thì trước hết Quốc hội phải là Quốc hội của người dân. Người
dân thực sự bầu ra khi chính phủ đủ số phiếu tín nhiệm của người dân
thì đuợc làm, còn nếu Quốc hội không tín nhiệm nữa thì chính phủ phải
từ chức. Việc bãi chức Thủ tướng trong một chế độ đại nghị là rất dễ,
do Quốc hội mà ra thôi. Quốc hội đó phải là Quốc hội của dân. Còn trong
trường hợp hiện nay, kể cả hiến pháp sắp tới vẫn giữ chuyện Đảng độc
quyền lãnh đạo rồi cũng sẽ đổ cho nhau vì lý do này lý do khác và cuối
cùng không ai chịu trách nhiệm trước người dân cả.
Trong trường hợp hiện nay, kể cả hiến pháp sắp tới vẫn giữ chuyện Đảng độc quyền lãnh đạo rồi cũng sẽ đổ cho nhau vì lý do này lý do khác và cuối cùng không ai chịu trách nhiệm trước người dân cả. Ông Mai Thái Lĩnh
Giáo sư Tương Lai nhận xét sâu hơn về điều mà ông gọi
là tham nhũng quyền lực trong cách mà Đảng Cộng sản đang cầm quyền hiện
nay:
Trả lời của ông Thủ tướng theo tôi nghĩ là chính
xác. Vấn đề không phải thay đổi ông Thủ tướng, ông Chủ tịch Quốc hội
hay Chủ tịch nước mà thay đổi thể chế mới là quan trọng. Cho nên trong
tham nhũng thì tham nhũng về quyền lực mới là cái nguy hiểm nhất.
Câu hỏi và cách trả lời tuy khá rõ ràng và đã giải tỏa
phần nào thắc mắc của người dân, tuy nhiên, một câu hỏi khác lớn hơn đã
nảy sinh: khi Quốc hội không phải là cơ quan quyền lực nhất nước thì ai
là người lập lại kỷ cương khi Đảng có khuynh hướng đi ngược lại với
quyền lợi nhân dân đất nước?
