Jeffrey Thai - Danlambao - Bà
- người đàn bà mà tôi ngưỡng mộ - và tôi không hề quen biết nhau. Nói
rõ hơn, bà chẳng biết tôi và tôi cũng chẳng quen bà. Tuy thế, tôi có
biết bà. Tôi biết bà lâu lắm rồi, từ những ngày tôi còn học đại học ở
quê nhà và cuối tuần nào cũng đi xem phim màn ảnh lớn ở rạp chiếu bóng.
Bà vốn là một diễn viên điện ảnh khả ái với nhan sắc mặn mà, được điểm
xuyến bằng đôi má lún đồng tiền. Ngày ấy, khi tôi còn là một anh sinh
viên thì bà đã ở lứa tuổi trung niên.
Tôi
ngưỡng mộ bà vì những vai diễn điện ảnh của bà ư? Không hẳn như thế.
Nếu thế, có lẽ cũng chỉ là một sự ngưỡng mộ quá đỗi bình thường. Vả lại,
những vai diễn ấy đã ở lại với một ký ức thật xa, còn vai diễn mới nhất
của bà trong phần tiếp theo của một bộ phim cũ thì tôi lại chưa xem.
Hình như đã lâu lắm rồi, tôi không bắt gặp tên Kim Chi của bà - cái tên
có nghĩa là một "cành vàng" - trên các trang báo. Đột nhiên, ngày hôm
qua, cái tên ấy xuất hiện với một câu chuyện chẳng có liên quan gì nhiều
đến điện ảnh.
Sự
thực là tôi chỉ mới ngưỡng mộ bà qua câu chuyện này thôi, cách đây chưa
đầy 24 giờ đồng hồ. Và tôi muốn nhấn mạnh là: Đây là một sự ngưỡng mộ
rất đậm và rất sâu, đầy trân trọng. Tôi vốn là người sống trong cõi đời
này với nguyên lý sống "phi thần tượng". Nói ra như thế, để xin được
hiểu là sự ngưỡng mộ này vượt thoát khỏi mọi giới hạn tầm thường và bình
thường, để vươn đến một bình diện cao hơn nhiều lắm: Ngưỡng mộ một nhân
cách sống, một tấm lòng với dân tộc, với quê hương. Tôi đã đọc, và đã
nghe, nghe kỹ lắm, những lời bà chia sẻ. Giọng bà nói về sự sống và cái
chết, và về mọi thứ, mới thật bình thản và nhẹ nhàng làm sao, nhưng lại
lay động lòng người như gió bão, và để lại một dư vị trân trọng đậm
sâu.
Bà
đã làm gì nhỉ? Chắc hẳn là to tát lắm? Không! Hoàn toàn không! Bà chỉ
đơn giản nói một tiếng: Không! (Bà không muốn nhận lời khen từ con người
ấy cho sự nghiệp điện ảnh của bà, vì có nhận, bà cũng chẳng cảm thấy
sung sướng gì). Và rồi, bà chỉ mộc mạc nói lên một cách chân thực những ý
nghĩ của bà - những sự thật đúng theo cái nghĩa chân chính và thiêng
liêng của hai từ sự thật. Nói một cách bình dân và rất miền Nam là "nghĩ
sao nói vậy, có gì nói nấy".
Hãy nghe bà lý giải cho sự từ chối này: "Tôi
không muốn trong nhà tôi có chữ ký của một kẻ đang làm nghèo đất nước,
làm khổ nhân dân. Với tôi, đó là một điều rất tổn thương vì cảm giác của
mình bị xúc phạm". Lời lý giải nghe thật giản đơn, nhưng mang ý
nghĩa của một bản cáo trạng đanh thép đối với cái chế độ mà bà đang sống
cùng, với ít nhất một kẻ lãnh đạo cấp cao. mà bà bất đắc dĩ phải làm kẻ
phục tùng. Hãy thử suy nghĩ xem kẻ ấy đã lãnh đạo như thế nào để bà nói
là "đang làm nghèo đất nước, đang làm khổ nhân dân". Không khó để hình
dung, qua lý giải của bà, hình ảnh của một bạo chúa và một cường quyền,
mà bà, nói riêng, và cả toàn dân VN, nói chung, đang phải chứng kiến và
chịu đựng trong từng ngày sống.
Đi
xa hơn cả sự lý giải của bà, nói về cái chế độ ấy, về những kẻ lãnh đạo
cường quyền ấy, một nhân vật "trong cuộc" tên Hạ Đình Nguyên vạch rõ,
nguyên văn như sau: "Họ đều là người không có học thì làm sao yêu
nước được, căn cơ là ở chỗ đó. Nó không yêu nước, không lương tâm, không
xấu hổ... Nước nào người lãnh đạo cũng đặt tổ quốc lên trên, còn họ thì
đặt quyền lợi giai cấp lên trên thì làm sao?". Toàn dân VN nếu đọc
được và ý thức được thực sự ý nghĩa đằng sau những lời miêu tả trần
trụi, thẳng thắn, và rất thực này về những kẻ lãnh đạo tối cao, mà họ
đang răm rắp cúi đầu tuân phục, và giao phó việc nước, việc dân thì có
lẽ họ sẽ ngã ngửa ra mất. Thế thì có khác gì "giao trứng cho ác" đâu!
Trước sau gì, không nước mất, nhà tan mới là chuyện lạ!
Trở
lại với bà, điều làm tôi ngưỡng mộ bà nằm ở chỗ: Khi bà nói lên tiếng
"Không!" và đưa ra lời lý giải chân thật ấy, bà biết và biết rất rõ rằng
bà vừa ký xong bản án tử cho chính bản thân mình. Vấn đề chỉ còn là ở
thời gian. Vốn là một người "trong cuộc" - một người cộng sản chính
hiệu, như chính lời bà thú nhận, bà biết hơn ai hết cái chế độ ấy sẽ đối
xử với bà, với bất kỳ những ai dám có một tiếng nói khác biệt (cho dù
là chính nghĩa) như thế nào. Bà thậm chí có thể miêu tả một cách tỉ mỉ
những thủ đoạn mà họ đã dùng như một công thức bất di, bất dịch: bôi nhọ
danh dự, chụp mũ, vu khống, gây tai nạn, thủ tiêu... Sự sẵn sàng đối
mặt trực diện với những nguy hiểm chết người ấy để nhằm nói lên sự thật
đã phản ánh nhân cách sống thật cao cả của bà: Sống là sống cho ngay
thẳng, cho tử tế, cho thật với lòng mình, cho dẫu có chết cũng không có
gì đáng sợ. Thử hỏi trong cái xã hội VN hiện tại, nơi mà cả sự đểu cáng,
sự giả dối và sự đớn hèn đã lên ngôi, thì còn có bao nhiêu người dám
nghĩ và sống như bà.
Sự ngưỡng mộ mà tôi dành cho bà còn nằm ở lòng yêu nước, thương nòi, thương dân tộc rất đỗi đậm sâu, chân thành và thực tế của bà. Tôi hoàn toàn đồng ý với bà rằng chúng ta chỉ quí trọng những ai làm lãnh đạo mà làm cho đất nước giàu, nhân dân sung sướng; còn ai không làm được điều đó thì chúng ta không thích, không quý trọng được. Làm lãnh đạo mà không làm cho dân giàu, nước mạnh đã là một tội lỗi; đằng này, họ còn "hèn với giặc, ác với dân" đến thế, trong suốt những ngày tháng qua, thì trời đất nào mà chịu nổi, phải không bà? Tôi hiểu rằng, sống ngay chính giữa lòng chế độ, bà đã thấy, đã nghe, và lòng bà đã xót, đã đau lắm, cho dân mình, cho nước mình. Giá mà những kẻ lãnh đạo ấy có được, dẫu chỉ một chút thôi, cái tâm thương yêu đồng bào ruột thịt, thương yêu đất nước như cái tâm của bà!
Không
chỉ là một lòng ngưỡng mộ trân trọng dành cho bà, tôi, cũng như nhiều
người con dân Việt khác, còn tri ân bà nhiều lắm - một lòng tri ân sâu
xa vô lượng. Tiếng nói chân thực phản ánh đúng sự thật của bà, bất chấp
mạng sống, ở thời điểm mà đất nước đang trong giai đoạn "dầu sôi, lửa
bỏng" bởi sự xâm lăng từng bước của bọn giặc phương Bắc như hiện nay, có
một ý nghĩa to lớn hơn bao giờ hết. Nó làm cho những con người còn đang
sợ hãi phải nhìn lại chính mình và lấy làm xấu hổ mà tự vấn lương tâm
rằng: Tại sao một người phụ nữ chân yếu, tay mềm và đã đi quá xa hơn nửa
đời người như bà, lại có thể ung dung, cất cao chính kiến của mình như
thế với toàn thể nhân loại; trong khi đó, họ lại sống đớn hèn, lặng câm,
co rúm như loài cuốn chiếu vô tri?
Nó
làm cho những nhà trí thức còn đang "cuốn chiếu, trùm chăn", còn đang
phân vân cân, đo, đong, đếm giữa cái chết vinh và cái sống nhục, mỗi khi
nhìn vào trang sách, phải đối diện với cái bóng ảo của bà và câu hỏi:
Các ông học cao, hiểu rộng hơn tôi nhiều lắm mà, chẳng lẽ các ông không
hiểu được đạo làm người đối với đồng bào, với đất nước, với tổ tiên, nòi
giống hay sao? Tôi cũng thấy rõ lắm ánh mắt lấm lét, ngượng ngùng, lảng
tránh, khi đọc về bà, khi nghe về bà, của những con người u mê, có học
cũng như không, khi mà họ đã giao linh hồn cho quỉ đỏ, một lòng tôn thờ,
phù trợ cho những kẻ đang dẫn dắt đất nước, dẫn dắt nhân dân đến bến bờ
hủy diệt. Khốn nạn thay, tất cả chỉ vì bỗng lộc riêng của "nhóm lợi
ích" hay một thứ sổ hưu chết tiệt nào đó.
Bà
ơi! Một lần nữa, tôi xin chân thành nghiêng mình ngưỡng mộ bà. Tôi đã
thấy trong giấc chiêm bao đêm qua, Hai Bà Trưng oai nghi của chúng ta
ngẩng cao đầu tự hào bên giòng sông Hát. Tôi đã thấy Bà Triệu của chúng
ta lại cưỡi con gió mạnh, đạp bằng sóng dữ và chém cá kình ngoài Biển
Đông. Và tôi cũng thấy trong ngục lạnh, một Tạ Phong Tần và nhiều con
người chính nghĩa khác nữa, đang mỉm những nụ cười đầm ấm lắm.
Tiếng
nói của bà đã phá tan màn đêm lạnh. Rồi, tôi tin rằng các tiếng nói
tiếp theo sẽ lần lượt được cất lên. Và khi nào mà cả hơn 80 triệu con
tim chúng ta cùng chung một tiếng nói, thì đó là ngày cáo chung của
những gì phải cáo chung, là ngày mà "cái đất nước này sẽ hòa nhập được
với thế giới, tốt đẹp hơn, giàu có hơn, và dân không khổ nữa", theo đúng
như ý của bà muốn đó, thưa bà.
11/01/2013
Jeffrey Thai
