Gordon G. Chang - Chính quyền Bắc Kinh hiện đang đau đầu tìm giải pháp đối phó với vị tổng thống mới đắc cử của Hoa Kỳ, cũng như cách ăn nói mạnh miệng của ông.
Kể từ sau khi Donald Trump đắc cử tổng thống, quan chức ngoại giao Bắc Kinh vẫn giữ im lặng tuyệt đối, mặc dù ông này đã đưa ra cảnh báo rằng chính phủ của ông sẽ theo đuổi chính sách gây bất lợi cho Trung Quốc.
Một số người nghĩ lãnh đạo Trung Quốc đang chờ thời cơ phản công lại nhưng có nhiều dấu hiệu cho thấy phía Trung Quốc đã bị Trump phục kích và vẫn chưa tìm ra cách đối phó. Hồi tháng trước, sau khi Trump nhận điện thoại chúc mừng từ tổng thống Đài Loan Tsai Ingwen, biên tập viên Erin Burnett của CNN đã phát biểu, “Chưa có ai dám đối đáp với Trung Quốc theo kiểu đó. Và Trung Quốc vẫn chưa nghĩ ra bất cứ kế sách nào để giải quyết chuyện này.”
Trước đây các lãnh đạo Trung Quốc đã có kế sách rất thành công. Đầu tiên, họ cứ để các ứng viên tổng thống Mỹ chửi bới Trung Quốc thỏa thích, sau đó họ sẽ thách thức trở lại trong vài tháng đầu nhiệm kỳ của vị tổng thống đó, khiến các vị tổng thống này không kịp trở tay và phải giữ mối quan hệ hòa hữu suốt thời gian còn lại của nhiệm kỳ.
Ví dụ, tổng thống George W. Bush đã rơi vào khủng hoảng vào tháng Tư năm 2001 khi một chiếc máy bay quân sự Trung Quốc va chạm với máy bay trinh thám EP-3 của Hải quân Hoa Kỳ trên không phận vùng biển Đông. Ngay sau đó, chính quyền Bắc Kinh đã bắt giam 24 phi công trong 11 ngày, yêu cầu Hoa Kỳ phải công khai xin lỗi và bồi thường. Thậm chí, Trung Quốc còn sỉ nhục Hoa Kỳ bằng cách tách thiết bị điện tử nhạy cảm trong chiếc máy bay đó ra và bắt buộc Hoa Kỳ phải phá hủy nó.
Chính quyền Bắc Kinh đã tiếp tục sử dụng thành công kế sách này khi tấn công vào hai tàu thăm dò của hải quân Hoa Kỳ là Impeccable và Victorious, tại vùng biển Đông và biển Vàng vào đầu tháng Ba. Việc Trung Quốc cố tình cắt rời bộ cảm biến thủy âm của tàu Impeccable nghiêm trọng đến mức đây được xem là hành động khiêu chiến với Hoa Kỳ chứ không đơn giản là tấn công tàu bè đơn thuần.
Tổng thống Bush và Obama đều đưa ra những giải pháp sai lầm khi cố gắng giảm thiểu tối đa các hành động của Trung Quốc. Hai vị tổng thống này tránh đối đầu thêm với chính quyền Bắc Kinh và trong suốt nhiệm kỳ của mình, họ hành động như thể họ đang bị đe dọa vậy. Suốt thời gian đó, Trung Quốc liên tục phá họa hòa bình và ổn định trong khu vực trong khi Hoa Kỳ không hề đưa ra bất cứ lệnh trừng phạt nào cho hành vi đó.
Với tư cách là tổng thống mới đắc cử, Trump không để cho Trung Quốc có cơ hội thách thức mình. Vào ngày 2 tháng Mười Hai vừa qua, Trump đã thể hiện điều đó qua cuộc điện đàm từ tổng thống Đài Loan Tsai.
Trump thậm chí còn tấn công Trung Quốc trước cả khi tuyên thệ nhậm chức. Cuộc đối thoại với tổng thống Đài Loan không hề ngẫu nhiên nhưng kết quả lại có lợi cho cả đôi bên.
Trong khi nhiều người chỉ ra rằng, cuộc gọi đó đã phá hủy chính sách suốt hơn 4 thập kỷ qua của Trung Quốc thì Trump lại nói rằng ông nhận thức rõ tầm quan trọng của những lời mình đã nói. “Tôi hoàn toàn hiểu chính sách một-đất-nước-duy-nhất của Trung Quốc nhưng cái tôi không hiểu ở đây là tại sao chúng lại bị ràng buộc bởi chính sách đó.”
Phần thú vị nhất trong chuỗi sự kiện này chính là phản ứng của Trung Quốc, hay chính xác hơn là hai hành động thiếu nhất quán từ phía Trung Quốc. Đầu tiên, vào ngày 10 tháng Mười Hai vừa qua, không lực Trung Quốc đã bay vòng vòng quanh Đài Loan. Đó là lần thứ hai trong vòng hai tuần không lực Trung Quốc bay tại đây, lần đầu tiên là để cảnh cáo tổng thống Tsai không được gọi cho Trump. Sau đó, vào tháng trước, tàu sân bay duy nhất của Trung Quốc, Liêu Ninh, cùng năm tàu hộ tống khác đã đi từ Thanh Đảo đến Hải Nam, ở phía đông của đảo Đài Loan.
Hơn nữa, nhiều người cho rằng, việc Trung Quốc chiếm tầu thăm dò không người lái của Hải quân Hoa Kỳ vào tháng trước tại hải phận quốc tế của biển Đông chính là lời đáp trả cho cuộc gọi của tổng thống Tsai. Sau đó Trump đã viết trên Twitter rằng Trung Quốc có thể giữ luôn chiếc tàu thăm dò đó cũng được. Gợi ý kỳ lạ này của Trump gần như chắc chắn là một nỗ lực để làm lá bài bắt giữ tàu thăm dò của Trung Quốc mất tác dụng.
Những hành động khiêu khích của quân đội Trung Quốc, vốn là một phần trong chính sách đối ngoại vài năm gần đây, đã bị phản ứng từ các lãnh đạo nước này làm cho suy yếu. Mới đây, Trump vẫn không tiếc lời nhiếc móc Trung Quốc trên mạng Twitter, trong khi tờ South China Morning Post lại chỉ ra rằng, “Chính quyền Bắc Kinh đang rất kiềm chế trong việc không chỉ trích cá nhân ông Trump, dù ông ta có rất nhiều lời bình luận dành cho Trung Quốc.”
Các nhà lãnh đạo Trung Quốc không mấy vui vẻ với chướng ngại vật chưa từng có trong tiền lệ này bởi họ “vẫn chưa quen với phong cách đối ngoại không chính thống của Trump.”, giáo Liu Weidong thuộc Học viện Khoa học Xã hội Trung Quốc cho biết. “Trump cứ nghĩ rằng ông ta chỉ đang đưa ra vài câu bình luận vu vơ, nhưng chính quyền Bắc Kinh để ý rất kỹ đến các phát ngôn đó bởi nó gây cản trở cho các tính toán của Bắc Kinh.”
Hành động của Donald Trump không hề giống với bất cứ tổng thống tiền nhiệm nào trước đó. Và mặc dù nhận được rất nhiều chỉ trích, thì điều này cũng mang lại hiệu quả tích cực trong việc gửi lời cảnh báo đến các quan chức Trung Quốc đã quá quen đi đêm với các tổng thống Hoa Kỳ trước đây.
Các quan chức này thấy việc Trump sử dụng Twitter là cực kỳ phiền toái. Tất cả các lãnh đạo Trung Quốc, được lựa chọn bởi những người đồng chí trong Đảng Cộng sản, bị ép phải lên nắm quyền chứ không chỉ đơn giản là bị thuyết phục.
Trong khi đó, người đồng cấp với Trump là Tập Cận Binh chỉ có đúng một bài đăng trên mạng xã hội trong suốt sự nghiệp của mình, và nó được đăng tải bởi một cơ quan truyền thông của Đảng có tên là PLA Dail. Tập Cận Bình cũng không có tài khoản Weibo (một mạng xã hội giống Twitter). Ngoài việc ra các tuyên bố quan trọng, ông này cũng không có ảnh hưởng nhiều trên phương tiện truyền thông trực tiếp.
Mặc dù Trump không ngừng đưa ra ý định của mình, Tập Cận Bình và cấp dưới vẫn chưa hề chuẩn bị gì cả. Theo Thời báo Tài chính, chính quyền Bắc Kinh đã “vô cùng bất ngờ” khi Peter Navarro được bổ nhiệm là chủ tịch Hội đồng Thương mại Quốc gia.
Giới lãnh đạo Trung Quốc đã kỳ vọng rằng Trump sẽ giảm bớt các phát ngôn chống Trung Quốc sau khi nhậm chức. Nhưng với việc bổ nhiệm Wilbur Ross và Robert Lighthizer, Trump đã chính thức tuyên bố rằng đối phó với Trung Quốc là việc cần phải thực hiện đầu tiên khi trở thành tổng thống.
Cũng có một lý giải khác cho hành động chậm chạp từ phía Trung Quốc như sau: Hiện tại, giới lãnh đạo Trung Quốc đang phải đau đầu đối phó với những kẻ đầu cơ bán khống đồng nhân dân tệ.
Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã tiêu tốn hàng chục tỉ USD trong mấy ngày vừa qua để hậu thuẫn cho “đồng tiền đỏ” (redback), vốn đã giảm đến 6.95% giá trị so với đồng dollar tại thị trường nội địa. Có lẽ Bắc Kinh đang muốn mặc kệ Trump để Trump khỏi bới móc chuyện Trung Quốc đang cố gắng ổn định tình hình trong tuyệt vọng.
Hiện Trung Quốc đang đẩy giá đồng nhân dân tệ lên, chứ không phải xuống như Trump suy đoán. Nhưng chính quyền Bắc Kinh không hề muốn tham gia vào cuộc chiến trên mạng Twitter bởi họ biết họ không thể thắng nổi Trump.
Chiểu theo tình hình hiện tại, có vẻ như Trung Quốc đã gặp phải đối thủ cực kỳ khó nhằn.
Gordon G. Chang (National Interest)
Athena chuyển ngữ
***
Trump Tweets, China Retreats
Beijing has no idea how to handle the president-elect, or his twenty-first-century version of the bully pulpit.
Beijing’s diplomats have been remarkably quiet after the election of Donald Trump, even though the president-elect has signaled his administration will pursue policies fundamentally disadvantageous to China.
Chinese leaders, some think, are merely laying in wait, but there are signs they have themselves been ambushed and still do not know how to react to Trump. Perhaps Erin Burnett put it best. “No one has ever talked to China like this before,” she said on her CNN show last month, in the wake of the president-elect taking a congratulatory phone call from Taiwan President Tsai Ing-wen. “China doesn’t have a strategy to deal with this.”
Chinese leaders once had an extremely successful strategy. They let American presidential candidates rail against “China” and then challenge them early in their first months in office, throwing them off balance and setting the tone for the rest of their terms.
George W. Bush, for instance, faced a crisis on April 1 of his first year in the White House when a Chinese jet clipped the wing of a U.S. Navy EP-3 reconnaissance plane in international airspace over the South China Sea. Beijing then imprisoned 24 aviators for 11 days, successfully exacted what amounted to a public apology and a ransom, and completed the humiliation by stripping the Navy plane of its sensitive electronic gear and requiring it to be chopped into pieces.
Beijing tested his successor by harassing two unarmed Navy reconnaissance vessels, the Impeccable and the Victorious, in the South China and Yellow Seas in a series of dangerous incidents beginning March 2009. One of those incidents was so serious—the attempted severing of the towed sonar array from the Impeccable—that it constituted an attack on a U.S. vessel, in other words, an attack on the U.S. itself.
Bush and Obama, pursuing misguided approaches, tried to minimize China’s conduct. Both presidents avoided further confrontations with Beijing and throughout their terms looked and acted as if intimidated. During their administrations, Beijing continually undermined peace and stability in the region—and did so largely without America imposing costs for clearly unacceptable behavior.
Enter a new type of leader, Donald J. Trump. The willful president-elect did not wait for China to challenge him. On December 2, he took what is now known as “The Call” from Tsai.
Trump turned the tables on Beijing, striking the Chinese even before the swearing-in. His conversation with Taiwan’s president was not some happenstance event, as he later tried to characterize it, but the result of weeks of staff work on both sides.
As both critics and admirers noted, the call undermined more than four decades of settled policy, and Trump made it clear he knew the significance of what he did. “I fully understand the One-China policy,” he told Chris Wallace in an interview aired on Fox News Sunday on December 11, “but I don’t know why we have to be bound by a One-China policy.”
The most remarkable aspect of this extraordinary series of events is China’s reaction or, more precisely, its two apparently uncoordinated reactions. First, the Chinese air force on December 10 flew planes completely around Taiwan. That was the second time in two weeks China’s aircraft had done so, the first time an apparent warning to Tsai to not make the call to Trump. Then last month the Liaoning, China’s only aircraft carrier, and five escorts took a detour on the passage from Qingdao to Hainan to brush by the east coast of Taiwan.
Moreover, many interpret China’s seizure of a U.S. Navy drone last month in international waters in the South China Sea as another response to the Tsai call. Trump tweeted about the incident as well, suggesting the Chinese could keep it. His startling suggestion is almost certainly an attempt to divest the Chinese of leverage acquired by grabbing the underwater craft.
The provocative actions of the Chinese military, which has been implementing its own foreign policy in recent years, is balanced out by the curiously restrained response from China’s civilian leaders. Trump has repeatedly slammed them in subsequent tweets, but as the South China Morning Post pointed out Wednesday, “Beijing has refrained from directly criticizing him as an individual, despite his outspoken comments about China.”
China’s leaders, as numerous Chinese commentators have pointed out, is unhappy about the unprecedented barrage directed at them, so why such restraint? For one thing, the leadership, in the words of Liu Weidong of the Chinese Academy of Social Sciences, “has yet to adapt to Trump’s unorthodox style in dealing with diplomacy.”
Said Liu to the South China Morning Post, “Trump may think he is just making casual comments, but Beijing takes it very seriously, since this disrupts Beijing’s calculations.”
Source: http://nationalinterest.org/feature/trump-tweets-china-retreats-18971
Labels:
